چكيده
اسناد هويتي مداركي هستند كه براي احراز هويت و شناسائي افراد به كار مي روند و شامل 6 سند ، شناسنامه ، كارت ملي ، پايان خدمت يا معافيت از خدمت، گذرنامه و مدارك شناسائي صنفي مانند كارت هاي شناسايي ادارات دولتي را شامل مي شود .
اين اسناد پايه و اساس ساير مدارك نيز قرار مي گيرد و به همين لحاظ از اهميت ويژه اي برخوردار هستند و در جامعه نيز از اعتبار خاصي برخوردار هستند و به لحاظ موارد فوق الذكر مورد توجه مرتكبين جرائم گوناگون خصوصاً جرائم عليه اموال ( كلاه برداري ، سرقت ، خيانت در امانت و چك پرداخت نشدني ) قرار مي گيرد و مرتكبين جرائم مذكور با جعل اسناد هويتي و با سوء استفاده از عملكردهاي اين اسناد به اهداف مجرمانه خود نائل مي شوند .
در خصوص اينكه اسناد هويتي مجعول چه نقشي در وقوع جرائم عليه اموال ( كلاه برداري ، سرقت ، خيانت در امانت و چك پرداخت نشدني ) دارند ، تحقيق حاضر به روش توصيفي طراحي گرديده و از نظرات اهل خبره با استفاده از ابزار پرسش نامه و مطالعه اسنادي پرونده هاي آگاهي تهران اجرا شده است.
اين تحقيق مشتمل بر فصل مي باشد كه در فصل اول كليات و ادبيات موضوع بيان گرديده است و در فصول بعدي به روش شناسايي تحقيق و تجزيه
و تحليل يافته ها و نتيجه گيري و پيشنهادات پرداخته شده است .
مهمترين هدف اين پژوهش ، شناسايي كم و كيف نقش اسناد هويتي مجعول در وقوع جرائم عليه اموال مي باشد و در سير دستيابي به اين هدف ، آسيب پذيري هاي اسناد هويتي و شيوه هاي به كارگيري اسناد مجعول هويتي و راه كارهاي علمي و عملي در مقابله با جعل اين اسناد و استفاده از آن ها براي ارتكاب جرائم ديگر معلوم مي گردد .
لذا فرضيه هاي تحقيق پيرامون چهار بعد اساسي به شرح ذيل مي باشد :
1- نوع سند جعلي
2- شيوه جعل اسناد هويتي
3- نوع جرم به وقوع پيوسته
4- اقدامات موثر در مبارزه با بكارگيري اسناد جعلي
ابعاد فرضيه هاي تحقيق به شرح فوق مورد بررسي قرار گرفته و با آزمون هاي آماري ارزيابي شده و نتايج حاصله از ارزيابي فرضيه ها نشانگر اين است كه :
الف ) در وقوع جرائم عليه اموال شناسنامه بيشتر از ساير اسناد هويتي مورد جعل قرار مي گيرد .
ب ) جابجائي عكس در اسناد هويتي متداول ترين شيوه جعل اسناد براي ارتكاب جرائم عليه اموال است .
ج ) در مجموعه جرائم عليه اموال ، اسناد هويتي مجعول بيشتر براي ارتكاب كلاهبرداري مورد استفاده قرار مي گيرند .
د ) براي مقابله با استفاده از سند هويتي مجعول تشديد مجازات مرتكبين و توجه به مبارزه سركوبگرانه تاثير چنداني نخواهد داشت و به تنهايي كافي نيست .
ضمن اينكه اصلاح قوانين در اين خصوص از جنبه ميزان مجازات كه نشانگر ميزان اهميت اين اسناد و ميزان قباحت عمل جعل اسناد هويتي بوده باشد ، در كنار اقدامات پيشگيرانه موثر مي باشد .
بر اين اساس از مجموع چهار فرضيه تحقيق فرضيه هاي اول تا سوم اثبات شده و فرضيه چهارم تاييد نگرديده است .
در نهايت با يك جمع بندي اجمالي دستاوردهاي نظري و عملي تحقيق در دو بخش (1) مبارزه با جعل اسناد هويتي و (2) مبارزه با استفاده از سند هويتي تقسيم بندي شده و در هر بخش راه كارهاي مناسب براي برنامه هاي بلند مدت و كوتاه مدت ارائه گرديده است كه در برنامه هاي كوتاه مدت به استحكام بيشتر اسناد هويتي فعلي و رفع نواقص و ضعف هاي سيستم بررسي اسناد تاكيد نموده و در برنامه هاي بلند مدت رويكرد بهره گيري از تكنولوژي پيشرفته امروزي با قابليت هاي الكترونيكي هم در صدور اسناد و هم در بررسي اسناد مورد توجه قرار گرفته است و ماحصل نهايي تحقيق اين است كه براي اطمينان از احراز هويت فرد بايد بانك متمركز اطلاعات فردي با مشاركت تمامي ارگانها و نهادهاي ذيربط به وجود آيد و در شناسائي اشخاص به جاي تكيه بر مندرجات ظاهري اسناد هويتي كه مي تواند غير واقعي و منحرف كننده باشد به سوابق موجود در آن بانك كه از اعتماد بيشتري برخوردار است ، تاكيد نمود .
واژه هاي كليدي :
جعل اسناد ، اسناد هويتي ، جرم ، جرائم اموال
فهرست مطالب :
فصل اول : كليات و ادبيات موضوع
بخش اول : كليات
اول : مقدمه
دوم : بيان مسئله
سوم : سوالات تحقيق
چهارم : اهميت موضوع
پنجم : انگيزه انتخاب موضوع
ششم : اهداف موضوع
هفتم : فرضيات تحقيق
هشتم : نوع و روش تحقيق
نهم : موانع و محدوديت هاي تحقيق
دهم : پيشينه تحقيق
يازدهم : مفاهيم و اصطلاحات
بخش دوم : ادبيات موضوع
اول : مقدمه
دوم : سند
سوم : تاريخچه سند در حقوق ايران
الف ) در حقوق ايران قبل از اسلام
ب ) در حقوق ايران بعد از اسلام
چهارم : تعريف سند
الف ) تعريف لغوي سند
ب ) تعريف اصطلاحي سند
پنجم : انواع سند
ششم : هويت و تعريف آن
الف ) تعريف لغوي هويت
ب ) تعريف اصطلاحي هويت
ج ) تعريف حقوقي هويت
د ) هويت در تحقيق حاضر
هفتم : تاريخچه اسناد هويتي
الف ) در ايران قبل از اسلام
ب ) در ايران بعد از اسلام
هشتم : تعريف اسناد هويتي
نهم : وجوه افتراق و اشتراك اسناد سجلي با اسناد هويتي
دهم : انواع اسناد هويتي
الف ) شناسنامه
ب ) گذرنامه
ج ) گواهينامه رانندگي
د ) كارت پايان خدمت
ه ) ملاك شناسايي صنفي
يازدهم : تكنولوژي هاي پيشرفته اسناد هويتي
دوازدهم : تكنولوژي هاي كارت هاي هوشمند
سيزدهم : تكنولوژي نقطه هوشمند
چهاردهم : تكنولوژي هولوگرام
پانزدهم : تكنولوژي باركد
بخش سوم : جعل سند و استفاده از سند مجعول
اول : مقدمه
دوم : تاريخچه جعل
الف ) در حقوق ايران
ب ) در حقوق اسلام
ج ) در حقوق جزاي ايران قبل از پيروزي انقلاب
د ) در حقوق جزاي ايران بعد از پيروزي انقلاب
سوم : تعريف و مفهوم جعل
الف ) معني لغوي جعل
ب ) معني اصطلاحي جعل
چهارم : صور مختلف جعل سند
پنجم : اركان متشكله جرم جعل اسناد هويتي
الف ) ركن قانوني
ب ) ركن مادي
ج ) ركن معنوي
د ) ركن ضرري
1 ) ضررهاي مادي و معنوي
2 ) ضررهاي جعل در اسناد هويتي
ششم : روش هاي جعل در اسناد هويتي
الف ) ايجاد تغييرات در مندرجات متن سند
ب ) تغيير و جابجائي عكس
ج ) ارائه مدارك هويت غير
د ) دخل و تصرف در امهار روي سند
ه ) ساخت و تكثير سند
هفتم : استفاده از اسناد هويتي مجعول و غير واقعي
هشتم : انواع مبارزه با جرم جعل
الف ) مبارزه كيفري با جرم
ب ) مبارزه غير كيفري با جرم
نهم : شيوه مبارزه با جعل سند هويتي
دهم : شيوه مبارزه با استفاده از سند هويتي مجعول
يازدهم : روش مبارزه توامان با جعل سند و استفاده از سند مجعول
فصل دوم : جرائم متاثر از جعل اسناد هويتي
بخش اول : جرائم عليه اموال
اول : مقدمه
دوم : كلاه برداري
1 ) تاريخچه كلاه برداري
2 ) تعريف كلاه برداري
3 ) اركان تشكيل دهنده كلاه برداري
4 ) شيوه هاي كلاه برداري با استفاده از اسناد هويتي مجعول
الف ) كلاه برداري از طريق افتتاح شركت هاي واهي
ب ) افتتاح حساب بانكي براي كلاه برداري
ج ) اخاذي تحت عنوان مامور دولت
د ) كلاه برداري از طريق وصول چك هاي تقلبي
ه ) كلاه برداري به منظور استفاده از امكانات ويژه دولتي
و ) كلاه برداري از طريق سوءاستفاده از موقعيت اجتماعي قشر خاص
ز ) كلاه برداري از طريق فروش مال غير با جعل ملاك هويتي
سوم : خيانت در امانت
1 ) تاريخچه خيانت در امانت
2 ) تعريف خيانت در امانت
3 ) اركان جرم خيانت در امانت
4 ) تاثيرگذاري اسناد هويتي جعلي در وقوع خيانت در امانت
الف ) خيانت در امانت در محموله هاي دولتي
ب ) فروش مال مورد امانت با جعل مدارك هويتي مالك اصلي
ج ) حضور شخص ثالث در بين امين و مالك و بهره گيري از سند هويتي مجعول
چهارم : سرقت
1 ) تاريخچه سرقت
2 ) تعريف سرقت
3 ) اركان جرم سرقت
4 ) تاثير اسناد هويتي در شيوه هاي مختلف سرقت
الف ) سرقت تحت عنوان مامور با ارائه كارت شناسائي جعلي
ب ) وصول چك هاي مسروقه با استفاده از اسناد هويتي جعلي
ج ) فروش اموال مسروقه با ملاك هويتي جعلي
پنجم : صدور چك پرداخت نشدني
1 ) تاريخچه چك
2 ) تعريف چك و چك پرداخت نشدني
3 ) اركان متشكله جرم صدور چك پرداخت نشدني
بخش دوم : ساير جرائم متاثر از جعل اسناد هويتي
اول : جرائم امنيتي
الف ) اقدام عليه امنيت كشور
ب ) اختلاس و سوءاستفاده هاي كلان اقتصادي
ج ) خروج از كشور به صورت غير قانوني
د ) اقامت غير مجاز در كشور
دوم : جرائم غير امنيتي
الف ) فريب در ازدواج
ب ) دريافت گواهي عدم سوءپيشينه
جرائم ) فرار از خدمت سربازي
د ) تقلب در امتحانات علمي با استفاده از سند هويتي جعلي
ه ) تغيير هويت مجرمين فراري
فصل سوم : شيوه هاي تحقيق و تجزيه و تحليل داده ها
بخش اول : روش هاي شناسايي تحقيق
اول : مقدمه
دوم : نوع و روش تحقيق
سوم : جامعه آماري
چهارم : تعريف عملياتي متغيرها
پنجم : روش و ابزار جمع آوري اطلاعات ها
الف ) مصاحبه با صاحب نظران
ب ) طراحي و توزيع پرسش نامه
ششم : روايي
هفتم : پايايي
هشتم : روش هاي آماري و تجزيه و تحليل داده ها
الف ) آزمون دو جمله اي
ب ) آزمون تحليل واريانس فريدمن
بخش دوم : تجزيه و تحليل داده ها
اول : مقدمه
دوم : بررسي جامعه آماري
سوم : بررسي نتايج آزمون دو جمله اي
چهارم : بررسي ميزان اهميت جعل هر كدام از اسناد هويتي در وقوع جرائم عليه اموال
پنجم : بررسي ميزان اهميت هر كدام از روش هاي جعل اسناد هويتي در وقع جرائم عليه اموال
ششم : بررسي ميزان اهميت هر كدام از روش هاي موثر در استحكام اسناد هويتي
هفتم : بررسي ميزان اهميت هر كدام از جرائم عليه اموال
هشتم : بررسي ميزان اهميت عوامل موثر در موفقيت مرتكبين جرائم در بكارگيري اسناد هويتي مجعول
نهم : بررسي ميزان اهميت هر كدام از اقدامات موثر در ممانعت از استفاده از اسناد هويتي مجعول
دهم : بررسي نتايج آزمون تحليل واريانس فريدمن در مورد فرضيه هاي تحقيق
يازدهم : بررسي نوع سند هويتي و ارتكاب جرائم عليه اموال
الف ) تحليل نتيجه آزمون فريدمن
ب ) تحليل نتيجه مطالعه اسنادي
دوازدهم : بررسي شيوه هاي جعل اسناد هويتي براي ارتكاب جرائم عليه اموال
الف ) تحليل نتيجه آزمون فريدمن
ب ) تحليل نتيجه مطالعه اسنادي
سيزدهم : بررسي نوع جرم ناشي از بكارگيزي اسناد هويتي جعلي
الف ) تحليل آزمون فريدمن
ب ) تحليل نتيجه مطالعه اسنادي
چهاردم : بررسي اقدامات موثر بكارگيري اسناد هويتي مجعول
الف ) تحليل تحليل آزمون فريدمن
ب ) تحليل نتيجه مطالعه اسنادي
پانزدهم : بررسي يافته هاي جانبي تحقيق
شانزدهم : بررسي روش هاي ايجاد استحكام در اسناد هويتي
هفدهم : بررسي عوامل موثر در موفقيت مرتكبين جرائم در بكارگيري اسناد هويتي جعلي
نتيجه گيري و پيشنهاد ها
اول : مقدمه
دوم : نتيجه ارزيابي فرضيات تحقيق
1 ) فرضيه اول
2 ) فرضيه دوم
3 ) فرضيه سوم
4 ) فرضيه چهارم
سوم : نتايج يافته هاي جانبي تحقيق
چهارم : روش هاي ايجاد استحكام در اسناد هويتي
پنجم : عوامل موثر در موفقيت مرتكبين جرائم در بكارگيري اسناد هويتي مجعول
ب : پيشنهادها
اول : مقدمه
دوم : راهبردهاي مقابله با جعل اسناد هويتي
1 ) پيشنهاد براي برنامه هاي كوتاه مدت مقابله با جعل سند
2 ) پيشنهاد براي برنامه هاي بلند مدت مقابله با جعل سند
سوم : راهبردهاي مقابله با سوء استفاده از اسناد هويتي مجعول
1 ) پيشنهاد براي برنامه هاي كوتاه مدت مبارزه با استفاده از سند هويتي مجعول
2 ) پيشنهاد براي برنامه هاي بلند مدت مبارزه با استفاده از سند هويتي مجعول