فهرست مطالب :
مقدمه 4
فصل اول 6
زندان در ایران 6
گفتار یک 7
زندان در ادبیات فقهی حقوقی 7
گفتار دو 8
تعریف زندان در آئین نامه های زندان 8
فصل دوم:علل گرایش به جایگزینهای حبس 10
مبحث اول:علل ناکارآمدی حبس 10
گفتار یک:ناکامی کیفر حبس در رسیدن به اهداف 12
بند اول:ناتوانی در پیشگیری از جرم 12
بند دوم:شکست برنامه های اصلاح و درمان 13
گفتاردو:دلایل جرم زا بودن محیط زندان 15
گفتار سه:تعارض با اصل شخصی بودن مجازات ها 17
گفتار چهار:هزینه اقتصادی زندان 17
گفتار پنج:مشکلات بهداشتی موجود در زندان 18
گفتار شش:از بین رفتن حس مسئولیت 19
فصل سوم:مفهوم و اهداف جایگزین های حبس 20
مبحث اول:مفهوم جایگزین های حبس 20
گفتار یک:جایگزینی تقنینی 20
گفتار دو:جایگزینی قضایی 21
گفتار سه: سیاست کیفری ایران در زمینه تحدید کیفر حبس و جایگزین های آن 22
مبحث دوم:اهداف،فواید،ویژگیها جایگزین های حبس 23
بند اول:اهداف 23
بند دوم:فواید 24
بند سوم:ویژگی ها 24
فصل چهارم:انواع جایگزین ها 27
مبحث اول:جایگزینهای سنتی 28
گفتار یک:آزادی مشروط 28
بند اول: شرایط ماهوی اعطای آزادی مشروط 29
بند دوم: شرایط شکلی 29
بند سوم:فواید 30
گفتار دو:تعلیق اجرای مجازات 30
بند اول: فواید 32
بند دوم: شرایط اعطای تعلیق اجرای مجازات 32
شرایط ماهوی 32
شرایط شکلی 32
بند سوم :لغو تعلیق 33
گفتار سه:جزای نقدی 33
گفتار چهار:محرومیت از حقوق اجتماعی 34
مبحث دوم:جایگزینهای جدید 36
گفتار یک:دوره مراقبتی 37
بند اول:مفهوم 37
بند دوم:اهداف 37
بند سوم:شرایط 38
بند چهارم:وظایف مأموران دوره مراقبتی 38
گفتار دو:جریمه روزانه 40
بند اول:اهداف 40
بند دوم:فواید 40
بند سوم:شرایط 41
گفتار سه:خدمات عمومی 41
بند اول: اهداف 41
بنددوم:فواید 41
بندسوم:شرایط 42
بند چهارم:نمونه هایی از انجام خدمات عمومی در ایران 42
نتیجه گیری 44
منابع و مآخذ 46
مقدمه
با عنایت به ناکارآمدی به ویژه حبس های کوتاه مدت در زمینه بازدارندگی و اصلاح و درمان بزهکاران به لحاظ طرد و کنار گذاشتن مجرم از اجتماع و آشنا ساختن وی با فرهنگ زندان و با توجه به مشکلات ناشی از افزایش جمعیت کیفری در زندانها از قبیل کمبود امکانات بهداشتی و غذایی، رواج مواد مخدر، شیوع بیماری های عفونی وایدز، خشونت و ارتشاء و در راستای سیاست های دوره ی توسعه قضایی مبنی به حبس زدایی.
مبانی توجه به مجازات جانشین را می توان در انتقادهائی یافت که در اواسط سده 19-میلادی، نسبت به برتری زندان عنوان شده است. در این عصر روشهائی درمانی پدید آمدند که آنها را از سوی دیگر در نهادهائی غیر از زندان (اردوهای کشاورزی برای خردسالان،کانون اصلاح و تربیت برای بزرگسالان)به مرحله اجراء در آوردند. مجازات ها به عنوان یکی از واکنش های اجتماعی علیه جرم همواره شاهد تحولاتی در جهت مبارزه مناسب تر علیه بزهکاری و بزهکاران ونیز نظم عمومی جامعه بوده است.
مجازات حبس از جمله مجازات هایی است که علی رغم تحولاتی از لحاظ کارکرد وبهبود نحوه اجرا، امروزه عدم مشروعیت و ناکارآمدی آن، اندیشمندان حقوق کیفری بویژه کیفرشناسان را بر آن داشت تا نه تنها راه حل ها و تدابیری را به عنوان جانشین مجازات حبس پیش بینی بنماید، بلکه باعث متنوع تر کردن واکنش های اجتماعی علیه جرم و گسترده کردن دامنه شمول علم کیفر شناسی در جهت انطباق ضمانت اجراها با شخصیت حقوقی(مجرم با سابقه وبی سابقه)وروانشناختی و واقعی مجرم نیز شده اند .
جایگزین هایی برای مجازات حبس نظیر خدمات عمومی،جزای نقدی روزانه،محرومیت از حقوق اجتماعی نیمه دوم قرن20(دهه 70و 80)به بعد تحت تأثیر اقدامات جنبش دفاع اجتماعی نوین به رهبری مارک آنسل و با تأکید بر رعایت و احترام به حقوق بشر و نیز به خاطر شکست عملی مجازات زندان در اصلاح و درمان بزهکاران و جلوگیری از تکرار جرم آنها، افزایش توسل به مجازات حبس زیر سؤال رفته و سلب آزادی تنها برای موارد مهم و خطرناک مجاز شمرده است.یعنی، در این دوران ما شاهد گذار از زندان گرایی به زندان زدایی به مثابه همان انقلاب یا جابجایی بزرگ در رابطه با کیفر ها در قرن 18و19(عصر روشنگری)یعنی گذار از مجازات بدنی به مجازات غیر بدنی مانند حبس هستیم.