مطالعات فرهنگسرا در قالب معماری ايران

چکیده

شنیده ایم که گذشته چراغ راه آینده است،اما از منظری دیگر آینده چراغ راه گذشته است.ما برای طرح آینده خود نیازمند گذشته ایم و گذشته آن چیزی است که برای ما باقی مانده است.گذشته متنی است که پیشتر نوشته شده ودیروزیان نویسندگان آنند.در این میان،ما امروزیان برای طرح آینده خود،گذشته را چونان یک متن می خوانیم و با اوج ها و حضیض های آن همراه می شویم.خواننده خوب،خواننده ای است که محصور متن نمی شود،بلکه اندیشمندانه آن را خوانده و به نقد می نشیند.

آینده آنگاه به نیکی ساخته می شود که گذشته خوب خوانده شود.برای قرن های متمادی همواره معماری هنری بوده است در خدمت برآوردن نیازهای جسمانی و روانی انسان ها.پاسخ مستقیم به شرایط زیستی و سپس زیبایی پرستی و جاه طلبی اقوام گوناگون،آثاری را پدید آورده است که بشریت تا ابد آنها را خواهد ستود.تنها در دهه های اخیر است که پیشرفت فناوری و انرژی ارزان قیمت این اجازه را داده است که طراحان بر خلاف شرایط اقلیمی،فرهنگی،اجتماعی،تاریخی و…حرکت و در کوتاه زمان ساختمان هایی عظیم را بنا کنند.

اکنون معماری تبدیل به موجودی موقت و سرگردان نه میان علم و هنر بلکه بین اقتصاد،سیاست و سلیقه شده است که می تواند بدون در نظر گرفتن مخاطبان خود در هر جایی علم شود و چنانچه کراهت آن بیش از حد گذشت بی هیچ حرمتی از هم بپاشد.به راستی چه معماری زیبنده انسان امروزی است؟

معماری به زندگی تعلق دارد و وظیفه اش آفرینش مکانی برای وقوع آن است،آفرینشی متفکرانه،که در پی خلق جهانی رویت پذیر،جایگاه انسان را در محیط زیست طبیعی و اجتماع اش تبیین می نماید و ضمن بازنمایی عناصر و نیروهای تأثیرگذار،در بازتولید مجدد آنها نیز مؤثر است.سرزمین ایران از زمان های پیش از تاریخ،حلقه رابط بین تمدن مشرق زمین و غرب بوده و این موقعیت در تقابل فرهنگی چنان مهم جلوه می کرده است که به قول پروفسور گیرشمن “ایرانیان فرهنگ ها و تمدن های ملل دیگر جهان را دریافت می کردند وازآن بهره مند می شدند،آنگاه با آنچه خود داشتند می آمیختند و پس از تکامل به دیگران منتقل می کردند.”

متأسفانه امروزه از حرکات تند و تیز معماری چند دهه اخیر ایران ساختمانهایی می بینیم که با وجود شلوغی و پرکاری هیچ ایده و حرفی برای گفتن ندارند.این پیچیدگی ها برای چیست؟

این نوشتار به یادآوری نقش معمار در ارتقاء سطح ادراکی و بر آوردن نیازهای کاربران در قالب مجموعه ای فرهنگی_آموزشی می پردازد،و تمرکز آن بر هویت ایرانی در هماهنگی و همسویی با تحولات و رویکردهای نوین می باشدوبا تأکید بر این نکته که فن آوری برتر هیچ چیز جدیدی نیست و هر زمان فن آوری برتر متعلق به خود را داشته است.

هدف از این نوشتار این است که باید فن آوری جاری را به کار برد اما توجه داشت که فناوری به خودی خود هدف نیست،که اگر چنین باشد فلسفه ای است ورشکسته و پایان فرهنگ شرق وغرب.مراد از این نوشتار نایده انگاشتن و کوچک شمردن دستاوردهای با ارزش دیگر سرزمین ها نیست بلکه هدف،جلب توجه به داشته های گران بهای ایران زمین است،بی هیچ غرض ورزی و تعصب کور.

بررسی میشود که هنرمند معمار باید به معماری روحی تازه ببخشد بدان معنا که در طرحش به جوهر معماری بپردازد و پیوند و اعتدالی برقرار کند بین سنت و نو آوری…
به یاد کلامی از جواد مجاب در کتاب مومیایی “خسرو گفت:این فرش را بگسترانید تا در زمستان یادآور بهار باشد،فرش را تکه تکه کردند و در بازارهای زمستان حراج نمودند…”

مباد که ما آن زمستانی باشیم که به دست خود بهار فرهنگ ایران زمین را می درد!

فهرست مطالب :

مقدمه

فصل اول : تعريف مفاهيم و معاني و اصول

١ـ١معماری زمینه گرا
١ـ١ـ۱ ماهیت خود محورانه حرکت مدرن
۲ـ١ـ۱ هدف معماری زمینه گرا
۳ـ١ـ۱  نوستالژی هویت گم شده
۴ـ١ـ۱  بحران هویت در معماری امروز
۲ـ۱ بررسی و نقد معماری دوره قاجار و پهلوی

۱ـ۲ـ۱ دوره قاجار:دوره انتقال یا گذار
۱-۱ـ۲ـ ۱  نگاهی به معماری دوره قاجار:شکوفایی فضا و افول ساخت و پرداخت
٢ـ٢ـ۱ دوره پهلوی اول:میراث دار گذشته
١ـ٢ـ٢ـ۱ تأثیرات باستان گرایی در معماری
٢ـ٢ـ٢ـ۱ تأثیرات نظامی گرایی در معماری
۳ـ٢ـ٢ـ۱ تأثیرات عملکرد گرایی در معماری
۴ـ٢ـ٢ـ۱ تأثیرات مدرن گرایی در معماری
۳ـ٢ـ۱ تحول معماری ایران در سالهای 1320-1332

۴ـ٢ـ۱ تحول معماری ایران در سالهای1332-1357
۵ـ٢ـ۱ نتیجه گیری
٣ـ١ الگوواره های غالب بر طراحی در معماری معاصر ایران
۱ـ۳ـ۱ الگوواره نوگرایی
٢ـ٣ـ١ تلفیق گرایی تجدد و سنت
۳ـ۳ـ۱ الگوواره سنت گرایی
۴ـ۳ـ۱ نتیجه گیری
۴ـ۱ پیام اندرون معماری ایران

۵ـ۱ چهار روایت معماری ایران
۱-۵ـ۱ روایت اول:شفافیت
٢-۵ـ۱ روایت دوم:سلسله مراتب
۳-۵ـ۱ روایت سوم:محرمیت
۴-۵ـ۱ روایت چهارم:محور
۵-۵ـ۱ روایت روایت

فصل دوم : مطالعات تکمیلی و تطبیقی طرح

١ـ٢ برخی از مفاهیم فرهنگ
١ـ۱ـ٢فرهنگ و هنر
٢ـ۱ـ٢ حفظ ارزشهای فرهنگی
٣ـ١ـ٢ ضرورت حفظ و پایداری فرهنگ ایران
٢ـ٢ فرهنگسرا
١ـ٢ـ٢ ضرورت فرهنگسرا
٢ـ٢ـ٢ فضاهای فرهنگی:شاخص های فرهنگ

٣ـ٢ معرفی و نقد مصادیق
١ـ٣ـ٢ موزه هنر مدرن اثر کیشوکوروکاوا
٢ـ٣ـ٢ تصاویر
1ـ٢ـ٣ـ٢  پرسپکتیو دید پرنده
2ـ٢ـ٣ـ٢  پرسپکتیو دید ناظر
3ـ٢ـ٣ـ٢ موزه هنر مدرن اثر کیشوکوروکاوا
4ـ٢ـ٣ـ٢ دسترسی به موزه از خیابان اصلی مجاور سایت
۵ـ٢ـ٣ـ٢  فضاهای داخلی موزه

۶ـ٢ـ٣ـ٢  ورودی طبقه اول موزه
٣ـ٣ـ٢  موزه ملی ایران باستان اثر آندره گدار
۴ـ٣ـ٢  تصاویر
١-۴ـ٣ـ٢  ایوان مدائن (طاق کسری)
٢-۴ـ٣ـ٢  موزه ایران باستان،ورودی موزه
٣-۴ـ٣ـ٢  موزه ایران باستان،نمای جانبی موزه
۴-۴ـ٣ـ٢  موزه ایران باستان،ترسیم اگزونومتریک
۵-۴ـ٣ـ٢  موزه ایران باستان،نمای جانبی

فصل سوم : عوامل مؤثر بر طرح

۱ـ٣ معرفی بابل
٢ـ٣ بررسی شرایط اقلیمی کرانه جنوبی دریای خزر
1ـ۲ـ۳ تصویر نمونه ای از ابنیه سنتی شمال
2ـ۲ـ۳ تصویر نحوه ی زیرسازی در ابنیه سنتی شمال
3ـ۲ـ۳ تصاویر اسکیس های صرفاً اقلیمی
۳ـ٣ عوامل و شرایط محل طراحی
۱ـ٣ـ٣ تقسیمات سیاسی

۲ـ٣ـ٣ ویژگیهای کلی بافت قدیم شهر
۴ـ٣ انواع بافت
۱ـ۴ـ٣ بافت ارگانیک
١ـ١ـ۴ـ٣ شکل بافت ارگانیک
۲ـ۴ـ٣ بافت نیمه ارگانیک
١ـ۲ـ۴ـ٣ شکل بافت نیمه ارگانیک
٣ـ۴ـ٣ بافت شطرنجی
١ـ٣ـ۴ـ٣ شکل بافت شطرنجی

۴ـ۴ـ٣ بافت روستایی
١ـ۴ـ۴ـ٣ شکل بافت روستایی
۵ـ۴ـ٣ بافت حاشیه ای
١ـ۵ـ۴ـ٣ شکل بافت حاشیه ای
۵ـ٣بناهای تاریخی و بومی
١ـ۵ـ٣ تصاویر بناها و فضاهای خدماتی
۲ـ۵ـ٣  تصاویر بناهای مذهبی

٣ـ۵ـ٣ تصاویر بناهای آرامگاهی
۶ـ٣ معرفی سایت طراحی
١ـ۶ـ۳ موقعیت محل طرح
۲ـ۶ـ۳ تسهیلات رفاهی ترددی
۱ـ۲ـ۶ـ۳ دسترسی ها و راههای پیاده
۱ـ۱ـ۲ـ۶ـ۳ تصویرنمونه نیمکت موجود در سایت

۲ـ۲ـ۶ـ۳ پارکینگ مجموعه
۳ـ۶ـ۳ ساختمانهای موجود
۴ـ۶ـ۳ ساختمانهای در دست اجرا
۵ـ۶ـ۳ توسعه ساختمانها و پیش بینی برای آینده
۶ـ۶ـ۳ شبکه های ارتباطی پردیزه
۱ـ۶ـ۶ـ۳ شبکه ارتباطی سواره
۲ـ۶ـ۶ـ۳ شبکه ارتباطی پیاده

۳ـ۶ـ۶ـ۳ شبکه ارتباطی سرویسهای عمومی
۴ـ۶ـ۶ـ۳ ضوابط طراحی شبکه های ارتباطی

فصل چهارم: بررسی احکام طراحی و برنامه فیزیکی طرح

١ـ۴ معرفی فضاها
۱ـ1ـ۴ جدول فهرست ابعاد و اندازه های پیشنهادی
۲ـ۴ آمفی تئاتر
۱ـ۲ـ۴ موقعیت مکانی
۲ـ۲ـ۴ ورودی و خروجی سالن
٣ـ۲ـ۴ مشخصات راهروها
۴ـ۲ـ۴ شیب کف

۵ـ۲ـ۴ صندلی ها ونحوه انتظام آنها
۶ـ۲ـ۴ صحنه ی نمایش یا سن
٧ـ۲ـ۴ اتاق اپراتور
٨ـ۲ـ۴ سالن انتظار
٩ـ۲ـ۴ آکوستیک در آمفی تئاتر
١٠ـ۲ـ۴ بالکن ها
۳ـ۴ طراحی گالری

١ـ۳ـ۴ نور (روشنایی)
١ـ١ـ۳ـ۴ فاکتور فرسودگی به وسیله پرتو نور
٢ـ١ـ۳ـ۴ درجه حساسیّت اشیاء به نور
۳ـ١ـ۳ـ۴ نور در تالارهای نمایش
٢ـ۳ـ۴ حرکت و سیرکولاسیون
۳ـ۳ـ۴ نحوه ی آرایش اشیاء

١ـ۳ـ۳ـ۴ فضای داخلی تالارهای نمایش
۴ـ۴ سرویسهای بهداشتی
۵ـ۴ فضاهای آموزشی
١ـ۵ـ۴ کلاس های درس
۲ـ۵ـ۴ تالارهای درس و سخنرانی
۳ـ۵ـ۴ کارگاهها
۱ـ۳ـ۵ـ۴ کارگاه طراحی و نقاشی

۲ـ۳ـ۵ـ۴ کارگاه خوشنویسی
۳ـ۳ـ۵ـ۴ کارگاه چوب
۴ـ۳ـ۵ـ۴ کارگاه سفال

۶ـ۴ کتابخانه
۱ـ۶ـ۴ تناسبات بدن انسان
۲ـ۶ـ۴ محیط و فضای داخلی کتابخانه
۳ـ۶ـ۴ ارتفاع سقف کتابخانه
۴ـ۶ـ۴ پوشش کف کتابخانه
۵ـ۶ـ۴ پنجره ها
۶ـ۶ـ۴ نور کتابخانه

٧ـ۶ـ۴ رنگ کتابخانه
٨ـ۶ـ۴ شبکه و تعداد ستون ها
9ـ۶ـ۴ فضای رفت و آمد
١٠ـ۶ـ۴ میز امانت
١١ـ۶ـ۴ سالن مطالعه
٧ـ۴ فضای اداری
1-7-4 اشکال استاندارهای طراحی

فصل پنجم : توجیه طرح

۱ـ۵عدم ارائه کانسپت
۲ـ۵ دلایل انتخاب سایت
٣ـ۵ تضاد و ابهام در خلق فضا
۴ـ۵ فرم
۵ـ۵ مفاهیم بنیادی
۶ـ۵ نما
١ـ۶ـ۵ نما به مثابه پوست بدن
٧ـ۵ شفافیت تهی و شفافیت روان در معماری

١ـ٧ـ۵ شفافیت تهی در معماری ایرانی
۲ـ٧ـ۵ شفافیت روان در معماری مدرن
٣ـ٧ـ۵ بازتاب شفافیت در طرح
٨ـ۵ لزوم استفاده ازعناصر طبیعی در طرح
١ـ٨ـ۵ نور طبیعی
۲ـ٨ـ۵ آتش
٣ـ٨ـ۵ آب

۴ـ٨ـ۵ باد
۵ـ٨ـ۵ گیاهان
۶ـ٨ـ۵ خاک
٧ـ٨ـ۵  بازتاب در طرح
٩ـ۵ دیاگرام روابط
١ـ٩ـ۵ فضای مهمان
۲ـ٩ـ۵ فضای صاحب
٣ـ٩ـ۵ فضای خدماتی

١٠ـ۵ توجیه سازه
11ـ۵ تأسیسات پروژه
١۲ـ۵ سخن آخر
١3ـ۵ تصاویر اسکیس ها
منابع و مآخذ

مطالعات فرهنگسرا در قالب معماری ايران