فهرست مطالب :
چکیده 1
مقدّمه 2
فصل اول : کلیات پژوهــش
طرح مسئله
ضرورت و اهمیّت موضوع
پیشینه¬ی پژوهش
هدف تحقیق و ضرورت آن
سوالات
روش تحقیق
فصل دوم: مفاهیم کلّی در شاهنامه ی فردوسی
اهورا مزدا 3
سروشّ 5
فرّ 8
عقل و خرد 13
سیمرغ 18
آتش 27
اهریمن 33
اژدها 37
نفس 41
فصل سوم : جلوه های اهورایی در شاهنامه ی فردوسی
کیومرث 44
هوشنگ 47
طهمورث 51
کاوه 54
فرانک 57
فریدون 59
ایرج 65
منوچهر 69
سام 73
رودابه 79
اغریرث 84
تهمینه 87
رستم 92
کیقباد 112
سهراب 117
گودرز 126
سیاوش 130
فرنگیس 146
گیو 152
منیژه 158
کیخسرو 162
فرامرز 175
گشتاسپ 179
زرتشت 186
زریر 190
پشوتن 195
کتایون 198
داراب 200
اردشیر بابکان 203
شاپور اورمزد ( ذوالاکتاف) 207
بهرام گور 211
کسری انوشیروان 225
بوذرجمهر 238
یزدگرد 244
رستم و فرخزاد هرمزد 247
شهران گراز 247
فصل چهارم : جاوه های اهریمنی در شاهنامه ی فردوسی
ابلیس 250
ضحاک 253 تور 256
سلم 259
پشنگ 261
افراسیاب 265
دیو سپید 270
زن جادوگر 271
شاه مازندران 272
هومان 275
سودابه 278
گرسیوز 280
کافور مردمخوار 282
بازور جادو 284
خاقان چین 285
اکوان دیو 289
بیدرفش 292
ارجاسپ 293
شغاد 299
بهمن اسفندیار 303
ماهیار و جانوشیار 306
خواهر بهمن 307
مزدک 309 نوشزاد 313
فرایین ( گراز) 314
ماهوی 315
فصل پنجم : جلوه های اهورایی و اهریمنی ( جلوه های دوگانه)
جمشید 316
کیکاوس 319
پیران 329
اسفندیار 337
همای چهر زاد 345
نتیجه 348
منابع و مآخذ 349
فصـل اوّل :
کلیّــات پژوهش
طرح و بیان مسئله :
شناخت بیشتر جلوه های اهورا و اهریمن در شاهنامه ی فردوسی و بررسی آنها همراه با دلایل و شواهد شعری موضوع این تحقیق است.
ضرورت و اهمیّت موضوع :
از آنجا که در شاهنامه ی فردوسی مطالب به صورت کلّی منظوم نوشته شده است و با توجّه به حجم کتاب ضرورت داشت که به صورت جداگانه و متمایز به جلوه های اهورا و اهریمن در شاهنامه پرداخته شود . هم بخاطر سودمند و جذّاب واقع شدن مطالب برای علاقمندان و بهره گیری از آنها و هم برای صرفه جویی در وقت و استفاده ی بهینه و آشنایی بیشتر با جلوه ها این تحقیق صورت گرفته است که حاوی مطالب سودمند و قابل استفاده برای تمام اقشار جامعه در داخل و خارج از کشور می باشد که بررسی و تحقیق به وسع توان و وقت این جانب در طول پایان نامه انجام گرفته شده است.
پیشینه ی تحقیق:
در مورد شاهنامه ی فردوسی کتابهای فراوانی درداخل و خارج از کشور نوشته شده است و تصحیح و شرح و گزارشهایی توسّط محقّقان و اساتید زبان و ادبیات فارسی صورت گرفته است . اما در مورد تمایز جلوه های اهورا و اهریمن کتاب و اثر خاصّی تدوین و تألیف نشده است .
در مورد قهرمانان و پادشاهان مندرج در شاهنامه ی فردوسی آثاری چون حماسه سرایی در ایران و اسطوره های ایرانی ، اساطیر ایران ، زندگی و مرگ پهلوانان و فرهنگ نام های شاهنامه تألیفاتی وجود دارد اما در مورد جلوه های اهورایی و اهریمنی به طور طبقه بندی شده اثر خاصّی در داخل یا خارج از کشور وجود ندارد .
هدف و ضرورت تحقیق:
معرّفی جلوه های اهورایی و اهریمنی ( زیبا و زشت یا نیک و بد ) به صورت ساده به نثر و نظم که همه ی آحاد و اقشار جامعه و علاقمندان و ادب دوستان به حماسه ، شاهنامه ، فرهنگ و علم ایرانی و ادبیّات فارسی بتوانند از آن بهره ببرند و از داستانهای شیرین آن لذّت برده و امید است که با از این طرح طبقه بندی شده تاریخ پیشینیان ایرانی قبل از اسلام در ایران ، در حین مطالعه ، بهره ی لازم ببرند و مورد استفاده قرار دهند.
این تحقیق در ضمن بخاطر طبقه بندی بودن جلوه ها ؛ تسهیل در امر مطالعه و موجب صرفه جویی گردیدن وقت خواهدشد و در واقع به عنوان منبع در دسترس آسان قرار خواهد گرفت و به صورت منظم و متمایز اعمال و افعال جلوه ها جداگانه درج گردیده است .
سوالات تحقیق:
1- منظور از اهورا و اهریمن در شاهنامه چیست ؟
2- جلوه های اهورا و اهریمن در شاهنامه ی فردوسی کدامند ؟
3- آیا جلوه های اهورا و اهریمن از هم متمایزند یا به هم پیوسته ؟
4- چرا برخی جلوه ها اهورایی و برخی اهریمنی هستند ؟
5- آیا جلوه هایی هست که هم اهورایی و هم اهریمنی باشند؟
6- برای شناخت جلوه ها از همدیگر چگونه می توان پی برد؟
7- بررسی و شناخت جلوه ها چه اهمیّت و ضرورتی دارد؟
8- جلوه ها حاوی چه مفاهیم و مطالبی می باشند و چه اهدافی را دنبال می کنند؟
روش اجرای تحقیق :
ابتدا به تحقیق و مطالعه در کلّ نثر و نظم شاهنامه پرداخته شده است و با یادداشت برداری حین مطالعه به صورت فیش برداری نکات مثبت و منفی جلوه ها از همدیگر مشخّص شده و سپس به صورت طبقه بندی شده نوشته شده است. ابتدا نثر و داستانهای آن تدوین و همراه با آن نظم و منابع و مأخذ مربوط درج گردیده است.
لازم به ذکر است که در گردآوری این اثر بخاطر ضیق وقت تلاش لازم بکاربرده و با راهنماییهای اساتید راهنما و مشاور مراحل اساسی طی شده است . این طرح تخقیقی شامل 5 فصل با عناوین : کلیّات پژوهش ، مفاهیم کلّی ، جلوه های اهورایی ، جلوه های اهریمنی ، جلوه های اهورایی و اهریمنی ( چهره های دوگانه ) تهیه و تنظیم گردیده است.
در پایان هم منابع و مآخذ مربوط نوشته شده است. ابتدا ریشه ی اسامی و عناوین شخصیّت ها توضیح داده شده و سپس به صورت نثر و نظم به آنها پرداخته شده است و در پایان هر موضوع نتیجه گیری گردیده است.