مقايسه ديدگاه هاي امنيتي بين المللي از پايان جنگ سرد تا زمان حال

چکيده :
در فضاي پس از جنگ سرد تا زمان 11 سپتامبر 2001 و از حوادث تروريستي 11 سپتامبر تا زمان حال ، رﮊيم هاي بين المللي بخصوص رﮊيم هاي امنيتي بين المللي دستخوش تغييرات و تحولات عمده اي گرديده اند . اگر چه رﮊيم هاي امنيتي بين المللي از دير باز مطرح بوده نظير : کنسرت اروپايي ، پس از جنگ هاي ناپلئوني ، اما عمدتا رﮊيم هاي امنيتي پديده اي قرن بيستمي هستند که به دولتها اين اجازه را ميدهند که از مشکلات و تنگناهاي امنيتي بگريزند . رﮊيم هاي تمام عيار امنيتي تنها در قرن بيستم و به ويژه با شروع جنگ سرد رو به گسترش گذاشتند . اما کار آمد بودن اينگونه رژيم ها اغلب مورد ترديد قرار گرفته است . بعضي از رژيم هاي امنيتي بزرگ مانند : سالت يک      ( 1972 ) و سالت دو ( 1979 ) که به منظور کنترل رقابت تسليحاتي بين ايالات متحده امريکا و اتحاد جماهير شوروي سابق طراحي شده بودند ، در حقيقت رژيم هاي بي اعتباري بودند . مطابق تعريف رژيم هاي امنيتي ، وجود عناصر  ضمني و سريع و باور هاي مشترک در ميان بازيگران ، به رغم اختلافات مبنايي ، موجب تعيين محدوديت هاي خاص در رفتار بازيگران مي شود . اين در حالي است که تعابير متفاوت منافع ژئواستراتژيک امريکا و روسيه ، در نظام بين المللي موجب شکاف در برداشت رژيم هاي امنيتي ، اولا توسط صاحبان قدرت انجام مي شوند ، ثانيأ مکانيزم هاي همکاري را شکل مي دهند که در ميان دولتها و ساير بازيگران ديگر ايجاد اعتماد و امنيت کرده و به ثبات نظام بين المللي کمک مي کنند ، ثالثأ رژيم ها توسط عوامل متعددي که عمده ترين آن قدرت مي باشد دستخوش تغيير مي شوند . در واقع صاحبان اصلي قدرت ، همانا ايالات متحده امريکا ابر قدرت چهار بعدي ( فرهنگي ، سياسي اقتصادي و نظامي ) و فدراسيون روسيه ابر قدرت تک بعدي ( نظامي ) هستند که رژيم هاي امنيتي را شکل مي دهند و همين قدرتها هستند که زمينه ساز تغيير و نابودي رژيم هاي امنيتي مي گرند . بر اين اساس سعي شده است در اين رساله به مقايسه ديدگاه هاي امريکا و روسيه نسبت به رژيم هاي امنيتي بين المللي پرداخته شود که اين رژيم ها شامل NPT , PTBT  , سالت 1و 2 MTCR استارت 1 و 2 و 3 CWC , BWC , CFE , NATO , IAEA , SORT , ICOC , NMD , ABM , CTBT …. مي باشند . همچنين به بررسي نظريه رژيم هاي بين المللي و نگرش امريکا و روسيه نسبت به پرونده هسته اي ايران نيز پرداخته مي شود .

فهرست مطالب :

چکيده       1
فصل اول : کليات پژوهش
1- طرح مسئله  2
2- سئوال اصلي 5
3 – سئوالات فرعي   5
4 – فرضيه اصلي      5
5 – قلمرو تحقيق      5
6 – روش تحقيق       5
7 – متغيرها      6
8 – انگيزه انتخاب موضوع   6
9 – اهداف انتخاب موضوع  6
10 – بررسي ادبيات موجود 7
11 – تعريف مفهومي متغيرها        7
12- تعريف مفاهيم کليدي    9
13- ساختار تحقيق   10

فصل دوم : آخرين موج از تئوريهاي روابط بين المللي ؛ نظريه رژيم هاي بين المللي
مقدمه     11
گفتار اول : اهميت و جايگاه رژيم هاي بين المللي    14
الف – ساختار گرايان      17
ب – پيروان گروسيوس   26
ج – ساختار گرايان تعديلي       32
گفتار دوم : بنيان هاي مفهومي و تئوريک رژيم هاي بين المللي    34
الف – بنيان هاي مفهومي رژيم هاي بين المللي     39
ب – اجزاء تشکيل دهنده رژيم هاي بين المللي    39
ج – ويژگي هاي رژيم هاي بين المللي       42
د – انواع رژيم هاي بين المللي 42
ه – گروه بندي رژيم هاي بين المللي   45
و – رژيم هاي رسمي سياستگذار و عملياتي 46
ي – عوامل موثر در تشکيل رژيم هاي بين المللي و رويکردهاي نظري       46
گفتار سوم : دلايل به وجود آمدن مشکلات تغييرات ،
و نيز نقش و کارکرد رژيم هاي بين المللي   64
الف – مشکلات ماهوي و بنيادين رژيم هاي بين المللي  64
ب – مشکلات ساختي و شکلي         65
ج – مشکلات تصميم گيري و تصميم سازي         67
د – نقش و کارکرد رژيم هاي بين المللي   69
ه – جايگاه حقوقي رژيم هاي بين المللي    70
و – پارادايم هاي تحليلي رژيم هاي بين المللي    73
ي – علل و عوامل موثر در تغيير رژيم هاي بين المللي 85
نتيجه گيري 90

فصل سوم : رژيم هاي امنيتي بين امللي و مقايسه ديدگاه هاي ديدگاه امريکا و روسيه
مقدمه    92
گفتار اول مفهوم امنيت ، بازدارندگي ، کنترل تسليحات و خلع سلاح    93
الف – مفهوم امنيت       93
ب – باز دارندگي و مراحل مختلف مسابقه تسحيلاتي امريکا و روسيه (شوروي سابق)  95
ج – کنترل تسليحات و خلع سلاح  105
1 – کنترل تسليحات و خلع سلاح در پس از جنگ سرد      107
2 – کنترل تسحيلات و خلع سلاح پس 11 سپتامبر 2001    111
گفتار دوم : ديدگاه هاي امريکا و روسيه نسبت به قرار دادهاي ABM و طرح سپر دفاع ملي
موشکي NMD    114
الف – گفتگوهاي محدوديت سلاح هاي استراتژيک    119
1 – قرارداد سالت يک 119
2 – قرار دادسالت دو  120
3 – قرار دادهاي استارت يک ، دو ، سه ،         120
4 – قرار داد سورت     120
ب – سيستم دفاع ملي موشکي NMD  و ديدگاههاي موافقين و مخالفين آن     121
1 – سيستم دفاع ملي موشکي NMD  و واکنش روسيه به آن   125
2 – پيامدهاي استقرار سيستم دفاع ملي موشکيNMD      129
3 – اثرات سپر دفاع ملي موشکي بر کنترل تسليحات 129
ج – طرح سپر دفاع ملي موشکي NMD و حادثه 11 سپتامبر    131
گفتار سوم : رژيم بين المللي کنترل و مهار موشکي MTCR و نظامنامه موشکي ICOC  135
الف – رژيم مهار و کنترل فناوري مشکي MTCR  137
ب –  دلايل کارايي و عدم کارايي رژيم کنترل و مهار فن آوري موشکيMTCR         142
ج – ايجاد نظام نامه يا کردار نامه موشکي ICOC     148
د – رژيم کنترل صادرات تسليحات و ديدگاه هاي روسيه و امريکا      151
گفتار چهارم : کنوانسيون هاي منع سلاح هاي بيولوژيک و منع سلاح هاي شيميايي
CW – BWC 161
الف – کنوانسيون منع گسترش ، توليد و ذخيره سازي سلاح هاي بيولوژيک ( BWC)161
ب – کنوانسيون ممنوعيت کاربرد سلاح هاي شيميايي (CWC) 171
گفتار پنجم : دو رژيم امنيتي خلع سلاح هسته اي جهان (CTBT, NPT )     176
الف – نگاهي به مباني نظري انرژي هسته اي    178
ب – آژانس بين المللي انرژي اتمي (IAEA )         182
ج – معاهده منع گسترش سلاح هاي هسته اي ( NPT)    185
د – رژيم امنيتي منع جامع آزمايشات هسته اي(CTBT )   191
گفتار ششم : رﮊيم امنيتي ناتو ، رﮊيم کنترل تسليحات متعارف (CFE ) و بحث سامانه دفاعي موشکي در لهستان و چک 198
الف – رﮊيم امنيتي بين المللي ناتو ، ارزيابي جايگاه آن در محيط امنيت بين المللي       198
ب – سپر دفاع موشکي در لهستان و چک و شکاف در رﮊيم امنيتي    213
ج – رﮊيم کنترل تسليحات متعارف يا نيروهاي متعارف در اروپا (CFE )    219
نتيجه گيري  226

فصل چهارم : نگرش امريکا و روسيه به پرونده هسته اي ايران
مقدمه        228
گفتار اول : تاريخچه روابط هسته اي ايران و امريکا پس از انقلاب   229
الف – سير تعاملات ايران و آمريکا در خصوص مسائل هسته اي         231
ب – استراتژي سياست خارجي امريکا در دوره بوش پسر در قبال ايران       234
گفتار دوم : ديپلماسي هسته اي امريکا در قبال ايران        236
الف – برنامه هسته اي ايران از ديد امريکا 238
ب – سياست هاي امريکا براي مقابله با برنامه هاي ايران    241
گفتار سوم : اتهامات ايالات متحده عليه فعاليتهاي هسته اي ايران     245
الف – اتهامات فني        245
ب – تحليل اقتصادي     246
گفتار چهارم : سياست خارجي ايران و روسيه در قبال يکديگر       248
الف – زمينه هاي همکاري ايران و روسيه        253
ب – زمينه هاي همکاري اقتصادي در سطح جهاني 254
گفتار پنجم : تغيير نگرش روسيه در خصوص پرونده هسته اي ايران از حالت بازي با ايران تا رأي مثبت به قطعنامه بر عليه ايران       256
نتيجه گيري        262

فصل پنجم : بحث و نتيجه گيري 264
پيوست ها و ضمائم :
پيوست (الف ) گاه شمار هستهاي در سال 1385        272
پيوست (ب ) سير برنامه اتمي ايران در سال 1386     277
کتابنامه
الف ) کتب فارسي 281
ب ) مقالات فارسي        287
ج ) نشريات فارسي       292
د ) جزوات درسي 293
و ) پايان نامه ها و رساله ها     294
ه ) منابع اينترنتي و خبر گزاري ها    296
ي ) منابع انگليسي 297
چکيده انگليسي 300