جلوه های اهورایی و اهریمنی در شاهنامه فردوسی

فهرست مطالب :

چکیده    1
مقدّمه    2
فصل اول : کلیات پژوهــش
طرح مسئله
ضرورت و اهمیّت موضوع
پیشینه¬ی پژوهش
هدف تحقيق و ضرورت آن
سوالات
روش تحقیق
فصل دوم:  مفاهيم كلّي در شاهنامه ي فردوسي
اهورا مزدا     3
سروشّ    5
فرّ    8
عقل و خرد     13
سيمرغ    18
آتش    27
اهريمن    33
ا‍ژدها    37
نفس    41
فصل سوم : جلوه هاي اهورايي در شاهنامه ي فردوسي

كيومرث    44
هوشنگ    47
طهمورث    51
كاوه    54
فرانك    57
فريدون    59
ايرج    65
منوچهر    69
سام    73
رودابه    79
اغريرث    84
تهمينه    87
رستم    92
كيقباد    112
سهراب    117
گودرز    126
سياوش    130
فرنگيس    146
گيو    152
منيژه    158
كيخسرو    162
فرامرز    175
گشتاسپ     179
زرتشت    186
زرير    190
پشوتن    195
كتايون    198
داراب    200
اردشير بابكان    203
شاپور اورمزد ( ذوالاكتاف)    207
بهرام گور    211
كسري انوشيروان    225
بوذرجمهر    238
يزدگرد    244
رستم و فرخزاد هرمزد    247
شهران گراز    247
فصل چهارم : جاوه هاي اهريمني در شاهنامه ي فردوسي
ابليس    250
ضحاك    253  تور    256
سلم    259
پشنگ    261
افراسياب    265
ديو سپيد    270
زن جادوگر     271
شاه مازندران    272
هومان    275
سودابه    278
گرسيوز    280
كافور مردمخوار    282
بازور جادو    284
خاقان چين    285
اكوان ديو    289
بيدرفش    292
ارجاسپ    293
شغاد    299
بهمن اسفنديار    303
ماهيار و جانوشيار    306
خواهر بهمن    307
مزدك    309  نوشزاد    313
فرايين ( گراز)    314
ماهوي    315
فصل پنجم : جلوه هاي اهورايي و اهريمني ( جلوه هاي دوگانه)
جمشيد    316
كيكاوس    319
پيران    329
اسفنديار    337
هماي چهر زاد    345
نتيجه     348
منابع و مآخذ    349

فصـل اوّل :

کلیّــات   پژوهش

طرح و بيان مسئله :
شناخت بيشتر جلوه هاي اهورا و اهريمن در شاهنامه ي فردوسي و بررسي آنها  همراه با دلايل و شواهد شعري موضوع اين تحقيق است.

ضرورت و اهميّت موضوع :
از آنجا كه در شاهنامه ي فردوسي مطالب به صورت كلّي  منظوم نوشته شده است و با توجّه به حجم كتاب ضرورت داشت كه به صورت جداگانه و متمايز به جلوه هاي اهورا و اهريمن در شاهنامه پرداخته شود . هم بخاطر سودمند و جذّاب  واقع شدن مطالب براي علاقمندان و بهره گيري از آنها و هم براي صرفه جويي در وقت و استفاده ي بهينه و آشنايي بيشتر با جلوه ها اين تحقيق صورت گرفته است كه حاوي مطالب سودمند و قابل استفاده براي تمام اقشار جامعه در داخل و خارج از كشور  مي باشد كه  بررسي و تحقيق به وسع توان و وقت اين جانب در طول پايان نامه انجام گرفته شده  است.

پیشینه ی تحقیق:
در مورد شاهنامه ی فردوسی کتابهای فراوانی درداخل و خارج از کشور نوشته شده است و تصحیح و شرح و گزارشهایی توسّط محقّقان  و اساتید زبان و ادبیات فارسی صورت گرفته است . اما در مورد تمایز جلوه های اهورا و اهریمن کتاب و اثر خاصّی تدوین و تألیف نشده است .
در مورد قهرمانان و پادشاهان مندرج در شاهنامه ی فردوسی آثاری چون حماسه سرایی در ایران و اسطوره های ایرانی ، اساطیر ایران ، زندگی و مرگ پهلوانان و فرهنگ نام های شاهنامه تألیفاتی وجود دارد اما در مورد جلوه های اهورایی و اهریمنی به طور طبقه بندی شده اثر خاصّی در داخل یا خارج از کشور وجود ندارد .

هدف و ضرورت تحقیق:
معرّفی جلوه های اهورایی و اهریمنی ( زیبا و زشت یا  نیک و بد ) به صورت ساده به نثر و نظم که همه ی آحاد و اقشار جامعه و علاقمندان  و ادب دوستان به حماسه ، شاهنامه ، فرهنگ و علم ایرانی و ادبیّات فارسی بتوانند از آن بهره ببرند و از داستانهای شیرین آن لذّت برده و امید است که با از این طرح طبقه بندی شده تاریخ پیشینیان ایرانی قبل از اسلام در ایران ، در حین مطالعه ،  بهره ی لازم  ببرند و مورد استفاده قرار دهند.
این تحقیق در ضمن بخاطر طبقه بندی بودن جلوه ها ؛ تسهیل در امر مطالعه و موجب صرفه جویی گردیدن وقت خواهدشد و در واقع به عنوان منبع  در دسترس آسان قرار خواهد گرفت و به صورت منظم و متمایز اعمال و افعال جلوه ها جداگانه درج گردیده است .

سوالات تحقيق:
1- منظور از اهورا و اهريمن در شاهنامه چيست ؟
2-  جلوه هاي اهورا و اهريمن در شاهنامه ي فردوسي كدامند ؟
3-  آيا جلوه هاي اهورا و اهريمن از هم متمايزند  يا به هم پيوسته ؟
4- چرا برخي جلوه ها اهورايي و برخي اهريمني هستند ؟
5-  آيا جلوه هايي هست كه هم اهورايي و هم اهريمني باشند؟
6- براي شناخت جلوه ها از همديگر چگونه مي توان پي برد؟
7- بررسي و شناخت جلوه ها چه اهميّت و ضرورتي دارد؟
8- جلوه ها حاوي چه مفاهيم و مطالبي مي باشند و چه اهدافي را دنبال مي كنند؟

روش اجراي  تحقیق :
ابتدا به تحقیق و مطالعه در کلّ نثر و نظم شاهنامه پرداخته شده است و با یادداشت برداری حین مطالعه به صورت فیش برداری نکات مثبت و منفی جلوه ها از همدیگر مشخّص شده و  سپس به صورت طبقه بندی شده نوشته شده است. ابتدا نثر و داستانهای آن تدوین و همراه با آن نظم و  منابع و مأخذ مربوط درج گردیده است.
لازم به ذکر است که در گردآوری این اثر بخاطر ضیق وقت تلاش لازم بکاربرده و با راهنماییهای اساتید  راهنما و مشاور مراحل اساسی طی شده است . این طرح تخقیقی شامل 5 فصل  با عناوین : كليّات پژوهش ،  مفاهیم کلّی ، جلوه های اهورایی ، جلوه های اهریمنی ،  جلوه های اهورایی و اهریمنی  ( چهره های دوگانه ) تهیه و تنظیم گردیده است.
در پایان هم منابع و مآخذ مربوط نوشته شده است. ابتدا ریشه ی اسامی و عناوین شخصیّت ها توضیح داده شده و سپس به صورت نثر و نظم به آنها پرداخته شده است و در پایان هر موضوع نتیجه گیری گردیده است.