فهرست مطالب :
چکیده
مقدمه
طرح بحث
قلمرو بحث
فرضیات تحقیق
1- نیابت قراردادی
1-1- وصایت
1-1-1- تشکیل وصایت:
1-1-2- اثر وصایت
1-2- وکالت
1-2-1-تشکیل عقد وکالت
1-2-2-اثر عقد وکالت
1-3- حواله
1-3-1- تشکیل عقد حواله:
1-3-2-اثر حواله
1-4- مضاربه:
1-4-1- تشکیل عقد مضاربه:
1-4-2- اثر عقد مضاربه
1-5- مزارعه
1-5-1- تشکیل عقد مزارعه
1-5-2- اثر عقد مزارعه
1-6- مساقات
1-6-1- تشکیل عقد مساقات
1-6-2- اثر عقد مساقات
1-7- قائم مقام تجارتی
1-7-1- تشکیل قائم مقام تجارتی
1-7-2- اثر قائم مقام تجارتی:
1-8- ودیعه
1-8-1- تشکیل عقد ودیعه:
1-8-2- اثر عقد ودیعه
1-9- کفالت
1-9-1- تشکیل عقد کفالت
1-9-2- اثر کفالت
1-10- حق العمل کاری
1-10-1- تشکیل حقالعملکاری:
1-10-2- اثر حق العمل کاری:
2- نیابت غیرقراردادی
2-1- ولایت
2-1-1- تعریف ولایت:
2-1-2- حدود اختیارات ولی:
2-1-3- ولایت پدر نسبت به ازدواج دختر باکره
2-1-4 موارد سقوط یا تعلیق ولایت:
2-1-5- پایان ولایت ولّی
2-2- قیمومت
2-2-1- تعریف قیم و قیمومت:
دادگاه صالح برای رسیدگی به امور قیمومت:
قیم اتفاقی:
2-2-2- قلمرو اختیارات قیم:
2-2-3- تکالیف و اختیارات قیم
2-2-4- پایان دوره محجوریت
2-3- اداره ی مال غیر
2-3-1- تعریف اداره ی اموال غیر:
2-3-2- شرایط اداره ی مال غیر:
2-3-3- عناصر تشکیل دهنده ی اداره ی اموال غیر:
عنصر معنوی:( قصد احسان)
2-3-4- نیابت در حج
2-3-4-1- ضرورت بحث نیابت در حج :
2-3-4-2- تعریف نیابت در حج:
2-3-4-3- شرایط منوبٌ عنه:
2-3-4-4- شرایط نائب:
2-3-5- نیابت قضایی
2-3-5-1- تعریف نیابت قضایی:
2-3-5-2- انواع نیابت قضایی
1) نیابت قضایی داخلی:
2) نیابت قضایی بین المللی(خارجی)
2-3-5-3- نتیجه ی نیابت قضایی:
3-قواعد حاکم بر نیابت
3-1- قواعد حاکم بر نیابت قراردادی
3-1-1- قاعده تنجیز نیابت قراردادی
3-1-1-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-1-1-2- نتیجه قاعده:
3-1-2- قاعده رضایی بودن نیابت قراردادی
3-1-2-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-1-2-2- نتیجه قاعده:
3-1-3- مشروعیت جهت نیابت قراردادی
3-1-3-1- مفاد مستندات قاعده:
3-1-3-2- نتیجه قاعده:
3-1-4- قاعده احتیاج نیابت به قصد و رضا
3-1-4-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-1-4-2- نتیجه قاعده:
3-1-5- قاعده تطابق ایجاب و قبول در نیابت قراردادی
3-1-5-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-1-5-2- نتیجه قاعده:
3-1-6- اصل عرفی بودن الفاظ عقود نیابت
3-1-6-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-1-6-2- نتیجه قاعده:
3-1-7- قاعده اعمال عرف و عادت در عقود نیابتی
3-1-7-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-1-7-2- نتیجه قاعده:
3-1-8-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-1-8- قاعده اهلیت طرفین در نیابت قراردادی
3-1-8-2- نتیجه قاعده:
3-1-9- قاعده نفوذ معامله نائب مضطر
3-1-9-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-1-9-2- نتیجه قاعده:
3-1-10- قاعده لزوم عمل وصی بر طبق وصایای موصی
3-1-10-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-1-11- البلوغ شرط فی صحته العقد
3-1-11-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-1-10-2- نتیجۀ قاعده
3-1-11-2- نتیجه قاعده: بلوغ شرط صحت عقد است.
3-1-12- اصل صحت نیابت قراردادی
3-1-12-1- مفاد اصل
3-1-12-2- نتیجه ی قاعده:
3-2- قواعد حاکم بر نیابت غیر قراردادی
3-2-1- قاعده عدم نفوذ معامله نائب با قصد فرار از تعهدات منوبٌ عنه
3-2-1-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-2-1-2- نتیجه قاعده:
3-2-2- قاعده احتساب عمل نائب برای منوبٌ عنه:
3-2-2-1- مفاد و مستندات قاعده:
آثار نمایندگی
شرایط تحقق نمایندگی:
3-2-2-2- نتیجه قاعده:
3-2-3- قاعده امکان فضولی بودن نیابت
3-2-3-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-2-3-2- نتیجه قاعده:
3-2-4- الحکام ولی الممتنع
3-2-4-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-2-4-2- نتیجه قاعده:
3-2-5- اصل رعایت غبطه منوب عنه در عقد نیابتی
3-2-5-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-2-5-2- نتیجه قاعده:
3-2-6- قاعده الحاکم ولی من لا ولی له
3-2-6-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-2-6-2- نتیجه قاعده:
3-2-7- قاعده نفی سبیل
3-2-7-1- ضرورت بحث قاعده ی نفی سبیل:
3-2-7-2- مفاد و مستندات قاعده:
3-2-7-3- نتیجه قاعده
3-2-8- الاصل عدم ولایته احد علی احد إلّا ما خرج بدلیل و منها ولایه الحاکم الفقیه
3-2-8-1- مفاد و مستندات قاعده:
دلایل حجیت ولایت حاکم
3-2-8-2- نتیجه قاعده:
3-2-9- قاعده اعلانی بودن حکم جنون یاعدم رشد وخروج از حجر منوبعنه
3-2-9-1- مفاد و مستندات
3-2-10- قاعده انفساخ نیابت با زوال سبب در نیابت غیر قراردادی
3-2-10-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-2-10-2- نتیجه قاعده
3-2-11- ولایه الخاصه اقوی من ولایه العامه
3-2-11-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-2-11-2- نتیجه قاعده:
3-2-12- قاعده لزوم اذن منوب عنه جهت اقدام نائب
3-2-12-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-2-12-2- نتیجه قاعده:
3-2-13- التصرف الرعیه منوط بالمصلحه
3-2-13-1- مفاد و مستندات قاعده:
3-2-13-2- نتیجه قاعده:
4- جمع بندی قواعد عمومی نیابت و نتیجه گیری
4- 1- ولایه الخاصه اقوی من ولایه العامه
4-2- قاعده تنجیز نیابت قراردادی
4-3- قاعده رضایی بودن نیابت قراردادی
4-4- مشروعیت جهت نیابت قراردادی
4-5- قاعده احتیاج نیابت به قصد و رضا
4-6- قاعده تطابق ایجاب و قبول در نیابت قراردادی
4-7- اصل عرفی بودن الفاظ عقود نیابت
4-8- قاعده اعمال عرف و عادت در عقود نیابتی
4-9- قاعده اهلیت طرفین در نیابت قراردادی
4-10- قاعده نفوذ معامله نائب مضطر
4-11- قاعده لزوم عمل وصی بر طبق وصایای موصی
4-12- البلوغ شرط فی صحته العقد
4-13- قاعده بطلان معامله نائب با قصد فرار از تعهدات منوبٌ عنه
4-14- قاعده احتساب عمل نائب برای منوبٌ عنه
4-15- قاعده امکان فضولی بودن نیابت
4-16- الحاکم ولی الممتنع
4-17- اصل رعایت غبطه منوب عنه در عقود نیابتی
4-18- قاعده الحاکم ولی من لا ولی له
4-19- کلما تصح فیه النیابه تصح الولایه و بالعکس و العکس
4-20- ولایه الخاصه اقوی من ولایه العامه
4-21- الولایه فی کل حسبه الحاکم الشرع او مأذونه
4-22- الفقیه بمنزله الامام
4-24- الاصل عدم ولایه احد علی احد إلّا ما خرج بدلیل و منها ولایه الحاکم الفقیه
4-23- الاصل عدم جواز التوکیل
4-25- قاعده ی احسان:
4-26- نتیجه
فهرست منابع و مآخذ
چکیده
نیابت عمل حقوقی است که به موجب آن یک نفر (اعم از مأمور دولت یا غیر او) به دیگری اختیار می دهد که به نام او و برای او عمل (یا اعمالی) را انجام دهد. نیابت را در یک تقسیم بندی کلی به نیابت قراردادی و نیابت غیرقراردادی و قواعد حاکم بر هر یک از آنها را مورد بررسی قرار داده که هدف از استخراج قواعد عمومی نیابت، تسهیل کاربرد قواعد برای حل مسأله و صدور احکام قضایی و نوشتن لوایح قضایی و تدوین و پیشنویس قوانین و مقررات حاکم بر نیابت مؤثر است.
فقها و نویسندگان کتب قواعد فقه گرجه تحت عنوان قواعد عمومی نیابت بحثی مطرح نکرده اند ولی به صورت قاعده، قاعده قواعدی را تحلیل نموده اند که با کاربرد بعضی از آنان در قلمرو نیابت می توان به قواعد احتمالی حاکم بر نیابت دست یافت.
روش تحقیق پایان نامه حاضر به صورت کتابخانه ای و فیش برداری بوده است که از مجموع قواعد مورد بحث به دست می آید که قواعد مشترکی یافت می شود که بر همه یا اکثر عقود و احکام نیابتی حاکم می باشد برخی از این قواعد عبارتند از: قاعده ی نفی سبیل، اصل صحت و… .
واژگان کلیدی: نیابت، قراردادی، قواعد، وکالت
مقدمه
فقها و حقوقدانان کتب فراوانی در خصوص قواعد فقه مدنی تدوین نموده اند و به صورت پراکنده به برخی از عقود حاکم بر نیابت نیز اشاره شده اما کتاب یا مقاله ای تحت عنوان قواعد عمومی نیابت نوشته نشده است که با بهره گیری از کتب قواعد فقهی، کتب حقوقی و آراء دیوان عالی کشور و… برخی از قواعد احتمالی حاکم بر نیابت استخراج گردید.استخراج قواعد حاکم بر نیابت در تسهیل کاربرد قواعد برای حل مسائل و صدور احکام قضایی و نوشتن لوایح قضایی و تدوین و پیش نویس قوانین و مقرارت حاکم بر نیابت مؤثر است.
در این رساله نیابت با این تعریف پذیرفته شده:« نیابت یک عمل حقوقی است که به موجب آن یک نفر (اعم از مأمور دولت یا غیر او) به دیگری اختیار می دهد که به نام او و برای او عمل (یا اعمالی) را انجام دهد اساساً منوبٌ عنه، اختیاری را به نائب خود داده است در عرض، خودش هم شخصاً حق اقدام در موضوع نیابت را داشته باشد.
رساله ی حاضر شامل چهار فصل می باشد. فصل اول نیابت قراردادی فصل دوم نیابت غیرقراردادی فصل سوم قواعد حاکم بر نیابت فصل چهارم جمع بندی قواعد عمومی نیابت و نتیجه گیری.
در فصل اول با موضوع نیابت قراردادی به وصایت، وکالت، حواله، مضاربه، مزارعه، مساقات، قائم مقام تجارتی، ودیعه، کفالت و حق العمل کاری و در فصل دوم با موضوع نیابت غیر قراردادی که شامل ولایت، قیمومت، اداره ی مال غیر، نیابت در حج و نیابت قضائی در فصل سوم به قواعد حاکم بر نیابت که شامل نیابت قراردادی و غیرقراردادی و در فصل چهارم به جمع بندی قواعد عمومی نیابت و نتیجه گیری پرداخته شده است.