جلوه های اهورایی و اهریمنی در شاهنامه فردوسی

فهرست مطالب :

چکیده    1
مقدّمه    2
فصل اول : کلیات پژوهــش
طرح مسئله
ضرورت و اهمیّت موضوع
پیشینه¬ی پژوهش
هدف تحقیق و ضرورت آن
سوالات
روش تحقیق
فصل دوم:  مفاهیم کلّی در شاهنامه ی فردوسی
اهورا مزدا     3
سروشّ    5
فرّ    8
عقل و خرد     13
سیمرغ    18
آتش    27
اهریمن    33
ا‍ژدها    37
نفس    41
فصل سوم : جلوه های اهورایی در شاهنامه ی فردوسی

کیومرث    44
هوشنگ    47
طهمورث    51
کاوه    54
فرانک    57
فریدون    59
ایرج    65
منوچهر    69
سام    73
رودابه    79
اغریرث    84
تهمینه    87
رستم    92
کیقباد    112
سهراب    117
گودرز    126
سیاوش    130
فرنگیس    146
گیو    152
منیژه    158
کیخسرو    162
فرامرز    175
گشتاسپ     179
زرتشت    186
زریر    190
پشوتن    195
کتایون    198
داراب    200
اردشیر بابکان    203
شاپور اورمزد ( ذوالاکتاف)    207
بهرام گور    211
کسری انوشیروان    225
بوذرجمهر    238
یزدگرد    244
رستم و فرخزاد هرمزد    247
شهران گراز    247
فصل چهارم : جاوه های اهریمنی در شاهنامه ی فردوسی
ابلیس    250
ضحاک    253  تور    256
سلم    259
پشنگ    261
افراسیاب    265
دیو سپید    270
زن جادوگر     271
شاه مازندران    272
هومان    275
سودابه    278
گرسیوز    280
کافور مردمخوار    282
بازور جادو    284
خاقان چین    285
اکوان دیو    289
بیدرفش    292
ارجاسپ    293
شغاد    299
بهمن اسفندیار    303
ماهیار و جانوشیار    306
خواهر بهمن    307
مزدک    309  نوشزاد    313
فرایین ( گراز)    314
ماهوی    315
فصل پنجم : جلوه های اهورایی و اهریمنی ( جلوه های دوگانه)
جمشید    316
کیکاوس    319
پیران    329
اسفندیار    337
همای چهر زاد    345
نتیجه     348
منابع و مآخذ    349

فصـل اوّل :

کلیّــات   پژوهش

طرح و بیان مسئله :
شناخت بیشتر جلوه های اهورا و اهریمن در شاهنامه ی فردوسی و بررسی آنها  همراه با دلایل و شواهد شعری موضوع این تحقیق است.

ضرورت و اهمیّت موضوع :
از آنجا که در شاهنامه ی فردوسی مطالب به صورت کلّی  منظوم نوشته شده است و با توجّه به حجم کتاب ضرورت داشت که به صورت جداگانه و متمایز به جلوه های اهورا و اهریمن در شاهنامه پرداخته شود . هم بخاطر سودمند و جذّاب  واقع شدن مطالب برای علاقمندان و بهره گیری از آنها و هم برای صرفه جویی در وقت و استفاده ی بهینه و آشنایی بیشتر با جلوه ها این تحقیق صورت گرفته است که حاوی مطالب سودمند و قابل استفاده برای تمام اقشار جامعه در داخل و خارج از کشور  می باشد که  بررسی و تحقیق به وسع توان و وقت این جانب در طول پایان نامه انجام گرفته شده  است.

پیشینه ی تحقیق:
در مورد شاهنامه ی فردوسی کتابهای فراوانی درداخل و خارج از کشور نوشته شده است و تصحیح و شرح و گزارشهایی توسّط محقّقان  و اساتید زبان و ادبیات فارسی صورت گرفته است . اما در مورد تمایز جلوه های اهورا و اهریمن کتاب و اثر خاصّی تدوین و تألیف نشده است .
در مورد قهرمانان و پادشاهان مندرج در شاهنامه ی فردوسی آثاری چون حماسه سرایی در ایران و اسطوره های ایرانی ، اساطیر ایران ، زندگی و مرگ پهلوانان و فرهنگ نام های شاهنامه تألیفاتی وجود دارد اما در مورد جلوه های اهورایی و اهریمنی به طور طبقه بندی شده اثر خاصّی در داخل یا خارج از کشور وجود ندارد .

هدف و ضرورت تحقیق:
معرّفی جلوه های اهورایی و اهریمنی ( زیبا و زشت یا  نیک و بد ) به صورت ساده به نثر و نظم که همه ی آحاد و اقشار جامعه و علاقمندان  و ادب دوستان به حماسه ، شاهنامه ، فرهنگ و علم ایرانی و ادبیّات فارسی بتوانند از آن بهره ببرند و از داستانهای شیرین آن لذّت برده و امید است که با از این طرح طبقه بندی شده تاریخ پیشینیان ایرانی قبل از اسلام در ایران ، در حین مطالعه ،  بهره ی لازم  ببرند و مورد استفاده قرار دهند.
این تحقیق در ضمن بخاطر طبقه بندی بودن جلوه ها ؛ تسهیل در امر مطالعه و موجب صرفه جویی گردیدن وقت خواهدشد و در واقع به عنوان منبع  در دسترس آسان قرار خواهد گرفت و به صورت منظم و متمایز اعمال و افعال جلوه ها جداگانه درج گردیده است .

سوالات تحقیق:
1- منظور از اهورا و اهریمن در شاهنامه چیست ؟
2-  جلوه های اهورا و اهریمن در شاهنامه ی فردوسی کدامند ؟
3-  آیا جلوه های اهورا و اهریمن از هم متمایزند  یا به هم پیوسته ؟
4- چرا برخی جلوه ها اهورایی و برخی اهریمنی هستند ؟
5-  آیا جلوه هایی هست که هم اهورایی و هم اهریمنی باشند؟
6- برای شناخت جلوه ها از همدیگر چگونه می توان پی برد؟
7- بررسی و شناخت جلوه ها چه اهمیّت و ضرورتی دارد؟
8- جلوه ها حاوی چه مفاهیم و مطالبی می باشند و چه اهدافی را دنبال می کنند؟

روش اجرای  تحقیق :
ابتدا به تحقیق و مطالعه در کلّ نثر و نظم شاهنامه پرداخته شده است و با یادداشت برداری حین مطالعه به صورت فیش برداری نکات مثبت و منفی جلوه ها از همدیگر مشخّص شده و  سپس به صورت طبقه بندی شده نوشته شده است. ابتدا نثر و داستانهای آن تدوین و همراه با آن نظم و  منابع و مأخذ مربوط درج گردیده است.
لازم به ذکر است که در گردآوری این اثر بخاطر ضیق وقت تلاش لازم بکاربرده و با راهنماییهای اساتید  راهنما و مشاور مراحل اساسی طی شده است . این طرح تخقیقی شامل 5 فصل  با عناوین : کلیّات پژوهش ،  مفاهیم کلّی ، جلوه های اهورایی ، جلوه های اهریمنی ،  جلوه های اهورایی و اهریمنی  ( چهره های دوگانه ) تهیه و تنظیم گردیده است.
در پایان هم منابع و مآخذ مربوط نوشته شده است. ابتدا ریشه ی اسامی و عناوین شخصیّت ها توضیح داده شده و سپس به صورت نثر و نظم به آنها پرداخته شده است و در پایان هر موضوع نتیجه گیری گردیده است.